Σκευομορφισμός
“Καμία εικονική αγελάδα δεν έπαθε κακό κατά τη δημιουργία αυτού του λειτουργικού συστήματος”. Με αυτά τα λίγα λόγια αλλά με μεγάλη δόση ειρωνείας ο αντιπρόεδρος του τομέα λογισμικού της Apple, Craig Federighi, θέλησε να γράψει τον επίλογο σε μια, εσωτερική για την εταιρία, κόντρα σχεδιαστικής αντίληψης που αναδύθηκε στην επιφάνεια μετά τον θάνατο του αναμορφωτή και αδιαμφισβήτητου ιστορικού ηγέτη της εταιρίας, Steve Jobs. Ήταν Ιούνιος του 2013, κατά την παρουσίαση του νέου λειτουργικού συστήματος για φορητές συσκευές της εταιρίας και η κόντρα αφορούσε τον παραδοσιακό μέχρι τότε σχεδιασμό σύμφωνα με τα πρότυπα του Σκευομορφισμού που αυτή ακολουθούσε και του λεγόμενου Flat Design που έμελλε να τον αντικαταστήσει.
Ο Σκευομορφισμός, ετυμολογικά εκ του “σκεύος” και “μορφή”, είναι η φιλοσοφία σχεδιασμού διαφόρων αντικειμένων, πραγματικών ή εικονικών, με τέτοιο τρόπο ώστε να δανείζονται στοιχεία, μορφές ή υφές των αρχικών ομόλογων τους από τον πραγματικό κόσμο. Ένα σκευόμορφο μπορεί να είναι ένα φυσικό στολίδι ή ένα σχέδιο που εφαρμόζεται σε ένα αντικείμενο ώστε αυτό να μοιάζει με ένα άλλο αντικείμενο ή υλικό ή να προσομοιάζει κάποια τεχνική. Ο ορισμός αυτός βρίσκει ένα ευρύτερο πεδίο εφαρμογής, δεδομένου ότι μπορεί να εφαρμοστεί σε σχεδιαστικά στοιχεία που εξακολουθούν να εξυπηρετούν την ίδια λειτουργία όπως έκαναν και στον προηγούμενο σχεδιασμό τους. Ο Σκευομορφισμός χρησιμοποιείται ευρέως σε πολλούς τομείς του design, συμπεριλαμβανομένης της διεπαφής χρήστη (user interface), του web design, την αρχιτεκτονική, την κεραμική ή την εσωτερική διακόσμηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα εικονίδια που χρησιμοποιούν πολλές ηλεκτρονικές συσκευές με τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζουν με τα πραγματικά αντικείμενα στα οποία αντιστοιχούν. Κατά τον Steve Jobs και την αφοπλιστική του αμεσότητα τα εικονίδια αυτά ήταν απλά πιο όμορφα.
Ένα ακόμα επιχείρημα υπέρ της λογικής αυτής είναι ότι καθιστά ευκολότερη τη χρήση μιας ψηφιακής συσκευής σε όσους είναι ήδη εξοικειωμένοι με την αρχική συσκευή. Κατά βάση όταν μια διαδικασία ή τεχνική μαθαίνεται και υιοθετείται σε μια κοινωνία, αναπτύσσει αντίσταση ή αλλιώς ανθεκτικότητα σε κάθε προσπάθεια αλλαγής της, ενώ οι όποιες προτάσεις για αλλαγή, ειδικά όταν αφορούν ριζική αλλαγή, συχνά οδηγούν σε ατέρμονες συζητήσεις μεταξύ των υποστηρικτών και των αντιπάλων. Ο Donald Norman, διευθυντής του “The Design Lab” στο University of California του San Diego περιγράφει τη διαδικασία αυτή ως μια μορφή πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σε αντιδιαστολή οι επικριτές του Σκευομορφισμού θεωρούν ότι τα στοιχεία διεπαφής του, χρησιμοποιούν αλληγορικές αναπαραστάσεις που είναι πιο δύσκολο να τις χειριστεί κάποιος, ενώ παράλληλα καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο στην οθόνη. Επίσης η εκτεταμένη χρήση αυτής της λογικής δεν επιτρέπει τη σχεδίαση ενός ομοιόμορφου περιβάλλοντος χρήσης προκαλώντας ασυνέχειες όχι μόνο στην εμφάνιση αλλά και στην γενικότερη αίσθηση χρήσης μεταξύ των εφαρμογών. Η προσκόλληση σε αισθητικά και άλλα πρότυπα, συχνά ξεπερασμένα, περιορίζει τη δημιουργικότητα των σχεδιαστών ενώ αγνοεί το γεγονός ότι πολλοί χρήστες μπορεί να μην έχουν καμία εμπειρία με την πρωτότυπη συσκευή της οποίας την ψηφιακή μίμηση καλούνται να χρησιμοποιήσουν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της προσκόλλησης, σε άλλο επίπεδο βέβαια, είναι η χρήση του όρου “ιπποδύναμη” για τον χαρακτηρισμό της ισχύος ενός κινητήρα αλλά και η τοποθέτηση του στο εμπρός τμήμα ενός αυτοκινήτου, σε μία εποχή μάλιστα που τα άλογα έχουν πάψει να σέρνουν άμαξες. Ακόμα και ο αείμνηστος θρύλος του μηχανοκίνητου αθλητισμού, Enzo Ferrari συνήθιζε να λέει “Το άλογο δεν ωθεί την άμαξα, την τραβά” εμμένοντας στο λογική του σκευομοσφισμού που υπαγόρευε την τοποθέτηση του κινητήρα των αγωνιστικών αυτοκινήτων κοντά στον εμπρόσθιό τους άξονα. Όλα αυτά βέβαια μέχρι το 1961 όπου ο Phil Hill κέρδισε το παγκόσμιο πρωτάθλημα F1 πίσω από το τιμόνι μιας Ferrari με τον κινητήρα τοποθετημένο κυριολεκτικά πίσω από την πλάτη του, παρά το πείσμα του Enzo.
Όλα τα παραπάνω σε καμία περίπτωση δεν συνηγορούν υπέρ της μιας ή της άλλης σχεδιαστικής λογικής σε γενικότερο επίπεδο. Το design είναι σαν ένας ζωντανός οργανισμός που συνεχώς μεταλλάσσεται, προσαρμόζεται και εξελίσσεται είτε ανακυκλώνοντας ιδέες και τεχνικές είτε εξερευνώντας νέους δρόμους και πρακτικές. Σκευομορφισμός ή μη θα μπορούσε ίσως και ο Philip K. Dick να είχε αναρωτηθεί, απαντώντας τρόπον τινά στον Craig Federighi με το ίδιο ύφος, “Άραγε οι εικονικές αγελάδες ονειρεύονται ηλεκτρικά πρόβατα;”
Graphic
Designer | aggeliki.mk@gmail.com
"Πολίτης
της Κυριακής" | "Παράθυρο" 25.09.16
#Γραφιστορίες
#077
Comments